You are here

Kalendarium ważniejszych wydarzeń z historii wsi Święty Józef

Wieś Święty Józef powstała w Galicji Wschodniej na obszarze wsi katastralnej Majdan Graniczny, leżącej w powiecie Nadwórna w województwie Stanisławów. Galicja była wtedy prowincją Monarchii Austro-Węgierskiej. Po upadku tej Monarchii (po I-wszej Wojnie Światowej) ziemie Galicji wróciły do Polski.

1340

Kazimierz Wielki przyłączył do Polski Księstwo Halickie powstałe po rozpadzie Rusi Kijowskiej.

1772

I-wszy Rozbiór Polski. Ziemie przyłączone przez Kazimierza Wielkiego, razem z częścią Małopolski, zagarnia Austria. Swoją nową prowincję Austriacy nazywają Galicją i Lodomerią.
Część jej nazywaną Galicją Wschodnią stanowi dawne Księstwo Halickie. Językiem urzędowym w Galicji jest język niemiecki.

1848

W Galicji zniesiono pańszczyznę. Chłopi otrzymują na własność ziemię i mogą swobodnie opuszczać wieś, w której mieszkają.

1856

Rozpoczęła się budowa linii kolejowej, która w 1861 roku połączyła Kraków ze Lwowem.

1857

W czasie I-wszego spisu ludności Galicji we wsi Majdan Graniczny, należącej do powiatu Nadwórna w obwodzie Stanisławów, w dniu 31 grudnia przebywało 196 osób. Byli to Rusini wyznania grecko-katolickiego, posiadający parafię w Glinkach i najbliższą cerkiew w Kubajówce.
Posiadali oni 130 mórg gruntów rolnych, a utrzymywali się z głównie z pracy w lesie.
Właścicielem posiadłości dworskiej w tej wsi był Lazar Dubs i jego 4 wspólników. W skład tej posiadłości wchodził las o powierzchni 1760 mórg (1013 ha) i folwark gospodarujący na 232 morgach gruntów rolnych.

Lazar (Łazarz) Dubs, doktor medycyny praktykujący we Lwowie, wraz ze wspólnikami posiadał jeszcze lasy we wsi Majdan Średni (z Bednarówką, Opryszyną, Kubajówką, Siedliskami i Majdanem Starym) o łącznej powierzchni 5547 mórg (3192 ha). Od 1861 roku był posłem do Sejmu Krajowego Galicji wybranym przez mieszkańców Kołomyi.

Pierwsze metryki chrztu w kościele rzymsko-katolickim dla mieszkańców dworu (folwarku) w Majdanie Granicznym wydano w 1790 roku. Należał on wtedy do parafii w Ottyni.

1865

Zmarł Lazar Dubs. Posiadłości w Majdanie Granicznym i Siedliskach odziedziczyła jego rodzina i wspólnicy.

1867

Ludność Galicji uzyskała szeroką autonomię. W jej wyniku urzędy i administrację przejęli Polacy, a język polski stał się językiem urzędowym.

1 września oddana została do eksploatacji linia kolejowa łącząca Lwów z Czerniowcami przez Stanisławów i Kołomyję. Umożliwiła ona wywóz drewna z lasów w Majdanie Granicznym i w efekcie ich wycięcie i rozparcelowanie. Na gruntach tego lasu, pod koniec XIX wieku, osiedleńcy z Galicji Wschodniej utworzyli nową wieś, którą nazwali Święty Józef.

?

1869

Ludność Majdanu Granicznego zaczęła szybko rosnąć. Wg spisu ludności w dniu 31 grudnia przebywało we wsi już 297 osób.

1873

Teodor Bredt, Niemiec pochodzący z Kolonii dyrektor cukrowni w Tłumaczu, na wystawie w Wiedniu, oferował wyroby z tartaku parowego w Siedliskach. Tartak ten przerabiał drewno wycinane w lasach Chorosna w Majdanie Granicznym i Siedliskach.

1876

Teodor Bredt po rezygnacji z funkcji likwidatora cukrowni w Tłumaczu kupił lasy w Majdanie Granicznym i Siedliskach za kredyt uzyskany w banku Oppenheima w Kolonii.

W Ottyni Teodor Bredt zbudował tartak parowy i fabrykę wyrobów z drewna. Bale drewna z lasu w Majdanie Granicznym przewożone były konną kolejką leśna (długości 13 km) na stacje kolejową w Hołoskowie. a stąd koleją do Ottyni. Początek jej znajdował się obok skrzyżowania dróg leśnych, które już we wsi Św. Józef nazywane były ulicami: Warszawską i Lwowską. W pierwszej kolejności drzewa wycinano wzdłuż drogi z folwarku do Siedlisk (ul. Warszawska) oraz na trasie kolejki leśnej (ulice Szkolna i Kościelna).

1881

Na gruntach po wyciętym lesie w Siedliskach osiedlili się niemieccy ewangelicy, tworząc osadę Bredtheim.

W Majdanie Granicznym niemieccy katolicy utworzyli kolonię Mariahof. Ciągnęła się ona wzdłuż przyszłej ulicy Warszawskiej. Opiekę nad nimi oraz katolikami przybywającymi do Majdanu Granicznego z Galicji Zachodniej, objął ksiądz Karol Przyborowski proboszcz parafii Mariahilf k/Kołomyi. To z tej parafii tej przybyło do Majdanu Granicznego wielu katolików niemieckich.
Ksiądz Karol Przyborowski urodził się 4 listopada 1841 r. w Przyborowie, a świecenia kapłańskie otrzymał 25 lipca 1871 roku we Lwowie.

1884

Z inicjatywy księdza Karola Przyborowskiego mieszkający w Majdanie Granicznym osadnicy polscy i niemieccy zbudowali drewniany kościół.

1889

Edyktem Sądu Krajowego we Lwowie (z dnia 4 stycznia) otwarto nowe księgi gruntowe w gminie katastralnej Majdan Graniczny i Siedliska. Edykt ten umożliwiał parcelację posiadłości dworskiej.

16 lutego zmarł w Kolonii Teodor Bredt. Jego posiadłości w Majdanie Granicznym i Siedliskach przejął Zakład Kredytowy Ziemski w Wiedniu. Był to Bank Rotszylda Boden Credit Anstalt, który udzielał kredyty pod zastaw gruntów. Zakład w Ottyni odziedziczył jego syn Alfred.

Ksiądz Karol Przyborowski utworzył komitet, którego celem był wykup działek w Majdanie Granicznym. Jego członkami zostali: leśniczy Józef Haski i Aleksander Stojałowski.

1890

W marcową niedzielę, w kościołach katolickich w Galicji, odczytano komunikat Arcybiskupa Józefa Bilczewskiego zachęcający wiernych do osiedlania się w Majdanie Granicznym. Informację na ten sam temat zamieścił też tygodnik „Przyjaciel Ludu”, organ Stronnictwa Ludowego wydawany we Lwowie.

Według zapisu w skorowidzu dóbr tabularnych posiadłość dworska w Majdanie Granicznym, której właścicielem był Zakład Kredytowy Ziemski w Wiedniu, liczyła 1151 ha, w tym 1014 ha lasu. W skład jej wchodził folwark i 2 karczmy. Naliczony podatek gruntowy wynosił 207,22 zł. Mieszkający w nim greko-katolicy mieli parafię w Glinkach, a rzymscy- katolicy w Ottyni.

1891

Ernest Brossman, w imieniu swoim i jako pełnomocnik Maryi Brossman, podpisał pierwsze umowy notarialne na sprzedaż działek osiedleńcom z Galicji Zachodniej. Pochodzili oni z powiatów położonych wzdłuż linii kolejowej Kraków - Lwów, od Bochni po Jarosław. Najwięcej z powiatów: Brzesko, Kolbuszowa, Łańcut i Jarosław. Działki te wytyczano wzdłuż istniejących dróg leśnych, na gruntach po wyrąbanym już lesie, lub przekazanym im do wyrębu.

Poświęcony został drewniany kościół katolicki zbudowany przez mieszkańców wsi. Ksiądz Karol Przyborowski, Józef Stachnik i Karol Kuśnierz ufundowali dzwon, który zawieszono w jego wieży.

1892

Cesarz Austrii Franciszek Józef udzielił (z prywatnej szkatuły) zapomogę w wysokości 50 zł, na wewnętrzne urządzenie kościoła, o czym informowała „Gazeta Lwowska” z 26 maja.

Ukończono we wsi budowę plebani.

1894

W powiecie Nadwórna, do którego należał Majdan Graniczny, językiem polskim posługiwało się 12,8 % mieszkańców, rusińskim 79 % i niemieckim 8,6 %. Czytać umiało tylko 9,2 % mężczyzn i 5,5 % kobiet. Na każde 1000 mieszkańców rodziło się 56 dzieci i umierało 36 osób. Z 1000 dzieci urodzonych aż 444 umarło przed ukończeniem 5 roku życia ( Podręcznik statystyki Galicji T.6.Cz.1 Lwów 1900).

1897

20 sierpnia mieszkańcy wsi, którzy zawarli już umowy notarialne na zakup działek, złożyli wspólną deklarację do Sądu Obwodowego w Stanisławowie o wpisanie ich praw do ksiąg wieczystych. Deklaracja zawierała akty notarialne podpisane przez 280 Polaków (pochodzących z 86 wsi w Galicji Wschodniej), 50 Rusinów (pochodzących głównie z Majdanika i folwarku wchodzącego w skład posiadłości dworskiej), 29 Niemców (pochodzących w większości z Mariahilf k/Kołomyi) i 4 Żydów. Rusini zakupili działki przylegające do Majdanika, w którym nadal mieszkali.

1899

Nieruchomości wymienione w deklaracji z dnia 20 sierpnia 1897 roku Sąd Obwodowy w Stanisławowie, decyzją z dnia 31 marca, wpisał do księgi wieczystej założonej dla rozparcelowanej posiadłości dworskiej w Majdanie Granicznym.

Na leżącym w pobliżu kościoła cmentarzu pochowano 16 mieszkańców wsi, w tym 14 dzieci, z których połowa zmarła w pierwszym roku po urodzeniu.

1900
W księgach parafialnych (rejestrach chrztów, ślubów i zgonów) wieś otrzymuje nazwę Święty Józef. Tak jak ją nazywali jej mieszkańcy, a także mieszkańcy wsi sąsiednich.

Do wsi nadal przybywają nowi osiedleńcy kupując działki pochodzące nie tylko z parcelacji posiadłości ziemskiej, ale też już zagospodarowane od tych ich właścicieli, którzy udawali się na emigrację. Za 1 mórg kiepskiej ziemi sprzedanej w Galicji Zachodniej można było tutaj kupić 3 morgi lepszej.

W księdze zmarłych zapisano 33 zgony, w tym aż 26 dzieci, z których 20 zmarło w pierwszym roku po urodzeniu.

1901
We wsi powstała szkoła 1-klasowa zatrudniająca 2 nauczycieli (Juliana Pokornego i Anielę Arbaszewską). Nauka odbywała się w murowanym parterowym, krytym dachówką budynku z 3 izbami lekcyjnymi i mieszkaniem dla nauczyciela. Zbudowali go mieszkańcy wsi z cegły pochodzącej z ich własnej cegielni.

1903
Szkoła 1-klasowa została przekształcona w szkołę 2-klasową.

1904
W dniu 25 lipca wmurowano kamień węgielny pod budowę nowego kościoła. Poświecił go biskup Józef Weber Sufragan Lwowski. Projekt kościoła wykonał znany architekt z Krakowa Jan Sas-Zubrzycki, a jego budowę nadzorował inżynier z Tarnobrzegu. Działkę pod kościół kupił komitet założony przez księdza Przyborowskiego. Cegłę wyrabiali parafianie we własnej cegielni.

W Majdanie Granicznym było już 285 gospodarstw i ponad 1600 mieszkańców, uprawiających 1222 ha ziemi.

Pod względem administracyjnym wieś składała się z 2 obszarów stanowiących jedną gminę katastralną. Pierwszy większy stanowił rozparcelowaną posiadłość dworska o powierzchni 1146 ha, którą mieszkańcy nazywali Święty Józef, podlegająca nadal postanowieniom ustawy o obszarach dworskich. Drugi stanowiły posiadłości rustykalne (chłopskie) o powierzchni 75 ha, nazywane Majdanikiem. Był on przysiółkiem gminy administracyjnej Majdan Średni (razem z Bednarówką, Glinkami, Kubajówką i Opryszyną). Z tego powodu mieszkańcy wsi wystąpili do Wydziału powiatowego w Nadwórnej z wnioskiem o utworzenie nowej gminy administracyjnej Święty Józef.

1905
Szkoła 1-klasowa została przekształcona w 2-klasową zatrudniającą 3 nauczycieli. Kierownikiem jej został Antoni Więckowski, a nauczycielkami Jadwiga Mecenseffi i Michalina Welzmann.

W Świętym Józefie mieszkało 1526 katolików należących do parafii Mariahilf. Tylu katolików nie mieszkało w żadnej innej wsi w Dekanacie Kołomyja. Jeszcze tylko w Mariahilf mieszkało ich więcej niż tysiąc (1267).

Trwa parcelacja lasów w sąsiadującej ze Świętym Józefem wsi Słobódka Leśna. Z 2703 ha lasów dworskich należących w 1890 roku do Zygmunta Piwko pozostało już tylko 660 ha. Na wydzielonych z nich działkach swoje gospodarstwa budują nowi osiedleńcy. Wielu z nich pochodzi ze Świętego Józefa. Na pierwszych działkach, graniczących z wsią Mołodyłów osiedlają się pracownicy leśni.

1906
W styczniu zawiązano we wsi Kółko Rolnicze.

Mieszkańcy wsi zbudowali nową murowaną, piętrową szkołę z sześcioma izbami lekcyjnymi, jedną dużą salą przeznaczoną na imprezy szkolne i trzema pomieszczeniami pomocniczymi. Do 1926 roku uczniowie kończyli w niej 4 klasy szkoły powszechnej. Nauka w szkole trwała 6 lat. Nauczanie odbywało się w języku polskim.

1907
Prośba mieszkańców wsi (z 1904 roku) o ustanowienie gminy Święty Józef trafiła do Sejmu Krajowego we Lwowie. Za utworzeniem tej gminy opowiedziała się Rada Gminy Majdan Średni, Rada Powiatu w Nadwórnej oraz Wydziały Krajowy i Administracyjny Sejmu. Opracowany już projekt ustawy o utworzeniu gminy administracyjnej Święty Józef, nie został jednak przyjęty, bo sprzeciwili się temu Rusini mieszkający w osadzie Majdanik.

13 grudnia zmarł nieodżałowanej pamięci ksiądz Karol Przyborowski.
Zastąpił go ekspozytor ksiądz Antoni Węsierski (ur. 1878, święcenia 1906 we Lwowie, zmarł 1953 r.) administrator w parafii Mariahilf, który uczył już wcześniej religii w tutejszej szkole.

1908
Szkoła 2-klasowa została przekształcona w 4-klasową, zatrudniającą 5 nauczycieli. Nowym jej kierownikiem został Julian Wagner, a nauczycielami: Zofia Wagner, Jadwiga Mecenseffi
i Michalina Welzmann.

Powstała ekspozytura parafii Mariahilf w Świętym Józefie. Ksiądz, który pełnił funkcję ekspozyta miał prawa i obowiązki proboszcza. Był nim Antoni Węsierski, a w 1909 roku zastąpił go ksiądz Jan Porzycki.

Działki wydzielone po parcelacji lasów dworskich w gminie Słobódka Leśna kupują młode małżeństwa ze Świętego Józefa i Bednarówki, a także właściciele małych gospodarstw, którzy ziemie sprzedali sąsiadom, a sami zbudowali tutaj nowe gospodarstwa na większych działkach. Z tego powodu ludność Świętego Józefa maleje, ale rośnie powierzchnia ich gospodarstw.

1910
Ministerstwo Wyznań wydało zgodę na utworzenie parafii we wsi Św, Józef.

1911
Osada powstała na gruntach po rozparcelowanym lasie w gminie Słobódka Leśna otrzymuje nazwę „Święty Stanisław”.

1912
Zakończono budowę trójnawowego kościoła, na rzucie krzyża z trzy przęsłową nawą długości 50 m, i transpetem długości 25 m. Wieża kościoła, usytuowanego w najwyższym punkcie wsi, miała wysokość 50 m. Środki na budowę kościoła pochodziły ze składek mieszkańców wsi i funduszy zebranych przez Komitet Budowy Kościoła. Cesarz Franciszek Józef I podarował na budowę kościoła 6 tys. zł reńskich.

W "Szematyźmie królestwa Galicyi i Lodomeryi na rok 1912” w wykazie szkól pojawia się po raz pierwszy 4-klasowa szkoła w Świętym Józefie, a nie jak dotychczas Majdanie Granicznym. Pracuje w niej 6 nauczycieli: Julian Wagner (kierownik), Zofia Wagner, Elżbieta Oktawiec, Mieczyslawa Wróblewska, Zofia Stecka i Zofia Pawlik.

1913
28 lutego zakupiono do kościoła ołtarz główny w zakładzie Ferdinanda Stuflessera w St. Urlich in Groden w Tyrolu.

We wsi powstała pierwsza poczta, prowadziła ją tylko przez rok Janina Tyszkiewicz.

Konstynorz lwowski nadał kościołowi w Majdanie Granicznym tytuł i charakter kościoła filialnego, w odniesieniu do kościoła macierzystego w Kołomyi-Mariahilf. Jego proboszczem został ksiądz Antoni Czwaczko.

W szkole uczy 6 nauczycieli, a nowym jej kierownikiem został Wojciech Małecki.

1914
28 lipca wybuchła I-wsza Wojna Światowa. 3 sierpnia wojska rosyjskie zajęły Lwów. We wrześniu utworzono generał-gubernatorstwo galicyjsko-bukowińskie składające się z 4 guberni. Województwo Stanisławów znalazło się w Guberni lwowskiej.

Pod koniec sierpnia do wsi wkroczyły wojska austriackie, a już 11 września zdobywają ją Rosjanie i przygotowują się do obrony swoich pozycji kopiąc okopy. Ludność wsi ewakuowano poza linię frontu.

1915
19 lutego Austriacy wyparli ze wsi Rosjan.
13 maja Rosjanie wypędzili Austriaków.
22 czerwca do wsi wrócili ponownie Austriacy.

Od połowy lipca do końca września 1915 roku we wsi szaleje czerwonka, Zmarło z z jej powodu 20 dzieci, najmłodsze miało 7 miesięcy, a najstarsze 13 lat.

1916
30 czerwca wieś znowu zdobywają Rosjanie

1917
1 lipca Austriacy wypędzają Rosjan i pozostają we wsi już do końca wojny.

14 lipca do domu Szczepana Mroza, w którym schroniły się 3 rodziny, wpadł granat i zabił na miejscu 4 osoby.

Do kompletnie zniszczonej wsi powrócili jej mieszkańcy. Zastali zryte pociskami i okopami pola, na których rozkładały się trupy zabitych żołnierzy.
We wsi panował głód i szalały epidemie tyfusu i szkarlatyny.

Kościół został w czasie działań wojennych trafiony16 pociskami artyleryjskimi, jego wieża groziła zawaleniem. Do 1920 roku nabożeństwa odprawiano w szkole.

1918
7 października Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Polski.

Pod koniec października we wsi pojawiła się grypa hiszpańska. Zabrała ona do końca listopada 7 ofiar, w tym 4 dzieci od 3,5 do 13 lat.

1 listopada Ukraiński Komitet Wojskowy opanował większość gmachów publicznych we Lwowie oraz tereny Galicji Wschodniej od Sanu po Zbrucz, proklamując utworzenie Zachodnio Ukraińskiej Republiki Ludowej. Rozpoczęła się wojna Polsko - Ukraińska.

11 listopada zawarto w Berlinie porozumienie o zawieszeniu walk na froncie zachodnim, które zakończyło I-wszą Wojnę Światową.

1919
28 czerwca podpisany został Traktat Wersalski kończący oficjalnie pierwszą wojnę Światową. Ustalił on wiele granic międzypaństwowych w Europie.

Oficer wojsk austriackich Jan Skowroński utworzył we wsi oddział Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), który posiadał 60 karabinów.

17 lipca wojska polskie wyparły wojska ukraińskie za Zbrucz, kończąc tym walki z armią ukraińską,

21 listopada Entanta przekazała Polsce na 25 lat zarząd (mandat) nad całą Galicją.

W osadzie Święty Stanisław powstała 1-klasowa szkoła podstawowa stanowiąca filię szkoły w Słobódce Leśnej.

1920
Umowa podpisana 21 czerwca 1920 roku przez Józefa Piłsudskiego i S. Petlurę kończy wojnę Polsko – Ukraińską. Nadal trwa jednak wojna Polsko – Rosyjska.

12 października, po zwycięskiej dla strony polskiej bitwie niemeńskiej, zawarty został rozejm na froncie polsko-rosyjskim.

Proboszczem parafii Święty Józef zostaje ksiądz Franciszek Nawara.

Zakończono remont zniszczonej w czasie wojny szkoły.

23 grudnia utworzone zostało województwo stanisławowskie. Mieszkało w nim 1.339.191 mieszkańców, w tym 1.006.400 Ukraińców (68 %), 340.400 Polaków (23 %) i 103.600 Żydów (7%). W województwie tym leżała wieś Święty Józef .

1921
Do okręgu duszpasterskiego jaki obejmowała parafia w Świętym Józefie dołączono osadę Święty Stanisław, część Chorosna i Wypychanówkę.

Według spisu ludności 30 września we wsi Święty Józef mieszkało w 277 domach 1397 osób, w tym 1384 Polaków i 13 Rusinów. 1259 mieszkańców było wyznania rzymsko-katolickiego, 132 greko-katolickiego i 6 mojżeszowego. Spis nie obejmował mieszkańców osady Majdanik, która należała do gminy Majdan Średni.

1922
Na mocy ustawy z dnia 22 września utworzona została gmina wiejska Święty Józef, na obszarze rozparcelowanej posiadłości ziemskiej w gminie katastralnej Majdani Graniczny. Osiedle Majdanik pozostało w gminie wiejskiej Majdan Średni.

1923
15 marca Rada Ambasadorów (organ wykonawczy Traktatu Wersalskiego) uznała suwerenność Polski w Galicji Wschodniej.

Proboszczem w parafii Św. Józef został ksiądz Władysław Wiącek.

1924
W 4 klasowej szkole w Świętym Józefie pracuje 3 nauczycieli: Wojciech Małecki, Stanisława Hniatiukówna i Kazimierz Mroziuk. Nauka trwa 7 lat, po 1 roku w klasach 1 i 2, 2 lata w klasie 3 i 3 lata w klasie 4. W budynku szkoły jest 5 sal do nauki.

W 1-klasowej szkole w Świętym Stanisławie pracuje 4 nauczycieli: Aleksander Zapałyło (kierownik), Rozalia Błażkiewicz. Maria Ossowska i Karolina Piskozub.

1925
Powstała parafia Święty Józef posiada 2160 wiernych, 1300 we wsi Święty Józef i 860 w sąsiadującej z nią osadzie Święty Stanisław, należącej do gminy Słobódka Leśna w powiecie Kołomyja.

Odbudowano grożącą zawaleniem wieżę kościoła.

1927
Proboszczem parafii został ksiądz Franciszek Kuśmierczyk (urodzony w 1887 roku, święcenia kapłańskie w 1913 r.), który sprowadził do wsi siostry Felicjanki, z siostrą przełożoną Celina Kabłuków.

Felicjanki zamieszkały w budynku starej szkoły, w której uruchomiły ochronkę dla dzieci przedszkolnych. Siostry przejęły tez nauczanie dzieci w nowej szkole.

Zakończono odbudowę kościoła po zniszczeniach wojennych.

17 lipca, podczas odprawianych misji świętych, zadzwoniły po raz pierwszy w odremontowanej wieży kościoła 3 dzwony: jeden stary odlany w 1891 roku i dwa nowe (Józef i Maryja) odlane z łusek po pociskach artyleryjskich, które parafianie zebrali po wojnie na swoich polach.

Do Kanady wyjechało ze wsi 13 jej mieszkańców.

1928
Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych, z dnia 28 lutego, utworzona została gmina wiejska „Święty Stanisław” z osady wyłączonej z gminy Słobódka Leśna. Nowa gmina od zachodu graniczyła z gminą Święty Józef (granica biegła wzdłuż ul. Brodki), a jej wschodnią granicę stanowił gościniec z Kołomyi do Stanisławowa. oddzielający ją, od wsi Słobódka Leśna.

Mieszkańcami wsi Święty Stanisław, w części sąsiadującej ze Świętym Józefem byli Polacy. Mieszkańców obu wsi integrował wspólny kościół parafialny i więzy rodzinne.
Od strony Słobódki Leśnej w Świętym Stanisławie osiedlili się Rusini. Ich integrowała wspólna parafia greko-katolicka z cerkwią w Słobódce Leśnej.

Parafianie kierowani przez księdza Franciszka Kuśnierczyka pomalowali zewnętrzne ściany kościoła.

1931
Wg spisu powszechnego, przeprowadzonego 9 grudnia, w powiecie Nadwórna, w którym leżała wieś Święty Józef mieszkało 140.702 mieszkańców z tego 121.439 na wsi. 11.104 mieszkańców wsi było wyznania rzymsko-katolickiego (7,9 %), 104.021 greko-katolickiego (73,9 %) i 5.633 wyznania mojżeszowego (4 %).

1932
Proboszczem parafii został ksiądz Władysław Żurek, urodzony w 1886 r. święcenia kapłańskie otrzymał w 1914 r.

1934
Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 maja przysiółek Majdan Graniczny zwany Majdanikiem wyłączony został z gminy wiejskiej Majdan Średni w powiecie Nadwórna i włączony do gminy Tłumaczyk w powiecie Kołomyja.

W ramach ustawy :scaleniowej” z dnia 23 marca 1933 roku, Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 lipca utworzona została gmina Święty Stanisław, składająca się z dotychczasowych gmin wiejskich: Św. Józef, Św. Stanisław, Siedliska Bredtheim i Słobódka Leśna. Gmina ta miała powierzchnię 6900 ha, a w 1235 budynkach mieszkało na jej terenie 6 057 mieszkańców (wg spisu ludności z 1931 roku).

Parafianie kierowani przez Księdza Władysława Żurka pomalowali wewnętrzne ściany kościoła.

1 sierpnia na mocy ustawy „scaleniowej” gmina Święty Stanisław włączona została do powiatu Kołomyja.

1936
Po wizycie wojewody w gminie Św. Stanisław rozpoczęto budowę brukowanej drogi ze Słobódki Leśnej przez Św. Józef (ulicą Brodki) do Ottyni (przez Siedliska, Mołodyłow i Hołosków)

Zmarł proboszcz parafii ksiądz Władysław Żurek. Nowym proboszczem został ksiądz dr. Zbigniew Burgielski.

Parafia Święty Józef, należąca do Dekanatu Kołomyja, liczyła 2745 wiernych w tym: 1236 w Świętym Józefie, 1282 w Świętym Stanisławie, 49 w Chorośnie i 178 w Wypychanówce. Na terenie parafii mieszkało też 450 grekokatolików.

Już więcej wiernych parafii Święty Józef mieszka w Świętym Stanisławie niż w macierzystej wsi. Obie wsie tworzą największe skupisko ludności polskiej wyznania rzymsko-katolickiego mieszkających na wsi w powiecie Kołomyja.

1937
Ukończono odbudowę kościoła uszkodzonego w czasie działań wojennych 1914-1917. Prace rekonstrukcyjne prowadziła firma braci Serafinów ze Stanisławowa.

Za pieniądze fundacji utworzonej przez parafian, którzy wyemigrowali do Ameryki, zakupiono w firmie S. Jagodzińskiego organy do kościoła.

Za zebrane przez parafian pieniądze rozpoczęto budowę nowej nowej plebanii. Projekt jej wykonał inż. Haczewski z Kołomyi. Budowę zakończono w następnym roku. Był to 1- piętrowy budynek z 4 pokojami, kuchnią i łazienką na parterze i 6 pokojami na piętrze.

Proboszcz ksiądz dr Zbigniew Burgielski został odwołany przez przez biskupa, po skargach parafian. Administratorem parafii został ksiądz Mieczysław Moryl (ur. 1903, święcenia 1928 we Lwowie), a wikarym ksiądz Piotr Olender.

1938
Zbudowano brukowaną drogę do Tłumaczyka.

Szkoła powszechna w Święty Józefie została zaliczona do szkół III stopnia. Była to szkoła 7 klasowa. Uczono się w niej po roku w każdej klasie. Po 6 latach uczeń mógł kontynuować naukę w 4 letnim gimnazjum, uzyskując mała maturę.

We wsi Święty Józef było 386 domów usytuowanych przy 13 ulicach, w tym 2 brukowanych (Warszawska i Brodki). Była też prowadzona przez siostry felicjanki ochronka, Dom Ludowy ze sceną teatralną, remiza strażacka, piwiarnia, kręgielnia, poczta i parę sklepów, kuźnie i warsztaty rzemieślnicze. Pożyczki udzielała Kasa Stefczyka. Nad tą dobrze zorganizowaną wsią, w której mieszkali prawie sami Polacy, górowała 50 metrowa wieża ich katolickiego kościoła.

1939
Proboszczem parafii został ksiądz Tadeusz Byś (ur. 6.VII.1907 w Gogołowie, święcenia uzyskał 20.VII.1937 we Lwowie, zmarł 10.IV.1984 w Stoszowicach), a wikarym ksiądz Jan Czornysz (ur. 19.V.1915 w Kołomyi, święcenia 20.IX.1939 we Lwowie).

Dobrze oceniany przez parafian ksiądz Mieczysław Moryl został proboszczem w Olejowie, w pow. zborowskim, a wikary Piotr Olender proboszczem w Bednarówce.

Parafia Święty Józef liczyła 4000 wiernych i była największą katolicką parafią wiejską w powiecie Kołomyja.

1 września Niemcy napadły na Polskę, dając początek II-giej Wojnie Światowej.

W nocy z 16-go na 17-go września przez wieś przejechały tabory wojskowe kierując się do granicy z Rumunią w Zaleszczykach.

17 września na Polskę napadł Zawiązek Radziecki.
18 września na ulicy Brodki pokazały się samochody i czołgi oraz jadący pojedynczo kawalerzyści rosyjscy.
19 września Rosjanie zajęli Kołomyję.

27 października obszar dawnej Galicji Wschodniej przyłączono do Ukraińskiej Republiki Radzieckiej.

Nowe władze sowieckie rozpoczęły aresztowania pracowników państwowych, wojskowych i policjantów, zlikwidowały we wsi prywatne sklepy i utworzyły „Kooperatywę”, wprowadziły obowiązkowe dostawy zboża, ziemniaków, jarzyn i mleka.

Ze szkoły wypędzono siostry Felicjanki. Zmuszone do zdjęcia habitów zamieszkały w domach parafian.

1940
Rok rozpoczął się bardzo mroźną zimą, Temperatura spadała poniżej -30°C, zawieje śnieżne potworzyły olbrzymie zaspy.

10 lutego wywieziono w nocy saniami ze Św. Józefa i okolicznych wsi, rodziny: nauczycieli, oficerów i podoficerów, pracowników lasów, właścicieli majątków i fabryk. Zawieziono ich do Kołomyi, a stamtąd pociągiem w towarowych wagonach wywieziono na Sybir, z którego nigdy nie powrócili już do rodzinnych domów.

Wsie zamieszkane przez Rusinów skolektywizowano. Mieszkańcy wsi Św. Józef nie chcieli utworzyć kołchozu. Karano ich za to zwiększaniem wymiaru obowiązkowych dostaw.

1941
20 czerwca Niemcy napadły na Związek Radziecki. Żołnierze sowieccy stacjonujący w Kołomyi uciekli w popłochu, kiedy zobaczyli Niemieckie samoloty zrzucające bomby na dworzec kolejowy i budowane w pobliżu lotnisko. Przed ucieczka NKW-udziści zdążyli zastrzelić więźniów.

W sierpniu do wsi wkroczyły wojska węgierskie, po których pojawiła się niemiecka policja, a wraz z nią administracja okupacyjna. Powiat kołomyjski znalazł się w Dystrykcie Galicyjskim Generalnego Gubernatorstwa.

Nowe władze wprowadziły kontygenty obowiązkowych dostaw płodów rolnych i mleka oraz zarządziły spis ludności pochodzenia żydowskiego i nakazały Żydom noszenie opasek z gwiazdą Dawida.

Młodych mieszkańców wsi wywożono do pracy w Niemczech.

Przeprowadzony przez administrację niemiecką spis ludności w dystrykcie Galicja wykazał, że w starostwie (powiecie) Kołomyja mieszkało w dniu 31 grudnia 247 878 Ukraińców i 27 816 Polaków.

1942
7 września Niemcy wywieźli z Kołomyi do obozu w Bełżcu 4769 Żydów schwytanych w mieście i jego okolicy. Po rozładowaniu wagonów i wstępnej selekcji zabito 300 z nich uznanych za zbyt starych, chorych i niezdolnych do dalszego transportu.

W dniach 8 i 10 września wyłapano Żydów w Kutach, Kosowie, Horodence, Zapłatowie i Śniatyniu i doprowadzono ich pieszo do Kołomyi. Zabijając po drodze 400 z nich. Wielu zabitych pochowano obok dróg w lasach koło wsi Święty Józef. Pozostałych 8205 Żydów załadowano do towarowych wagonów (do każdego po 180 – 200 osób). Po ponad 26 godzinach jazdy w upale pociąg dotarł do obozu zagłady w Bełżcu. Podczas rozładunku pociągu okazało się, że około 2000 Żydów zmarło w trakcie podróży.

14 października powstała Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) powołana przez OUN-B (banderowcy). Walczyła ona o "Samostijną Ukrainę" współdziałając z Niemcami.

1943
W lutym UPA rozpoczęła akcję eksterminacji ludności polskiej na Wołynia, której kulminacja nastąpiła w lipcu 1943. Według szacunków historyków w czasie tej akcji zabito 50-60 tys. Polaków.

Ze wsi Święty Józef wywieziono na roboty do Niemiec 66 mieszkańców.

1944
4 stycznia Armia Czerwona przekroczyła granicę Polską z roku 1939 na Wołyniu. Wraz ze zbliżającym się frontem bandy UPA zaczęły coraz częściej napadać na ludność polską. Mieszkańcy wsi Święty Józef zaczęli zbierać broń i przygotowywać się do obrony wsi.

W lutym 1944 roku kierownictwo UPA poleciło dowódcom swoich oddziałów w Galicji:
„ ,,, przyspieszyć likwidację Polaków, w pień wycinać, czysto polskie wsie palić, we wsiach mieszanych niszczyć tylko ludność polską. (…) Do kwietnia [1944 r.] po San ma się wyrżnąć ludność polską bez reszty.”

W lutym przez kilka dni we wsi kwaterowały wojska węgierskie cofające się w kierunku Przełęczy Tatarskiej. Część z nich pozostała przygotowując się we wsi do obrony.

W nocy 18 marca mieszkańcy Świętego Józefa z przerażeniem obserwowali łunę nad płonącą wsią Bohorodczany i leżącymi w jej pobliżu gospodarstwami Polaków. Odziały UPA wymordowały lub spaliły żywcem ich mieszkańców.

Pod koniec marca Rosjanie zajęły Kołomyję.

W Świętym Józefie broniły się nadal wojska węgierskie, wyposażone w czołgi i armaty, Atakowały je oddziały rosyjskie, a ich samoloty zrzucały bomby na okopy we wsi. Rannych żołnierzy węgierskich leczono w zorganizowanym w szkole lazarecie, a zabitych grzebano na cmentarzu. Kościół parafialny był ich kościołem garnizonowym.
Dla mieszkańców wsi żołnierze węgierscy byli ich obrońcami przed bandami UPA.

W czasie ataku wojsk rosyjskich pocisk z małokalibrowego działa zdetonował w rogu dachu zakrystii kościoła i uszkodził część jego muru.

27 marca bestialsko zamordowani zostali dwaj uczniowie, powracający do domu w Świętym Józefie ze szkoły zawodowej w Kołomyi. Byli to Aleksander Rudnik i Bolesław Czajka, mający 19 i 18 lat. Manifestacyjny pogrzeb, w którym uczestniczyli wszyscy mieszkańcy wsi odbył się 13 kwietnia.

Ludobójcy z OUN-UPA zamordowali ogółem 18 mieszkańców wsi.

Pod koniec kwietnia i na początku maja, kiedy potyczki wybuchały już rzadziej, mieszkańcy wsi zaczęli uprawiać zryte pociskami artyleryjskimi i bombami pola pod sadzenie ziemniaków.

Pod koniec maja władze niemieckie ogłosiły o zamiarze ewakuacji mieszkańców wsi Święty Józef i Św. Stanisław. Przeprowadzono ją 6 czerwca. Na zabranie dobytku i spakowanie go na wozy mieszkańcy wsi mieli pół godziny. Konwojowani przez Niemców przebyli około 30 km drogi do stacji kolejowej w Łojowej. Po załadowaniu do towarowych wagonów pierwszy transport wysiedlonych dotarł do Tarnowa, a drugi do Krakowa.
W kwietniu 1945 część wysiedleńców została przewieziona koleją do Poznania, a stamtąd do Bojanowa w powiecie rawickim, gdzie otrzymali gospodarstwa, opuszczone przez ewakuowanych pod koniec stycznia Niemcach. Następne grupy wysiedleńców trafiły w lipcu i sierpniu 1945 roku do Ząbkowic Ślaskich i zostały osiedlone w Olbrachcicach, Stoszowicach i Budzowie.

Części mieszkańców wsi na leśnych drogach do Łojowej udało się uciec z konwoju, kryjąc się z wozami w mijanych wioskach. W lipcu, po przejściu frontu, wrócili do swojej rodzinnej wsi i zamieszkali w opuszczonych domach leżących w pobliżu kościoła. Dzięki zorganizowaniu oddziału samoobrony, wyposażonego w broń pozostawioną przez oddziały węgierskie, potrafili się sami obronić przed oddziałami UPA.

27 lipca 1944 roku województwa: lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie włączono do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

9 września między PKWN a rządem Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej został zawarty układ regulujący przesiedlenia ludności do Polski.

7 października powołany został, dekretem PKWN, Państwowy Urząd Repatriacyjny. Jego zadaniem była repatriacja ludności z obszarów innych państw i osiedlenie na terytorium państwa polskiego.

W tym roku zmarło 26 mieszkańców wsi Święty Józef, z tego 14 zostało zabitych pociskiem.

1945
Na trwającej od 4 do 11 lutego konferencji w Jałcie przywódcy koalicji antyhitlerowskiej ustalili, że po pokonaniu Niemiec Polska w zamian za utracone Kresy Wschodnie uzyska rekompensatę w postaci dotychczasowych ziem niemieckich: Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Śląska.

8 maja żołnierze Armii Czerwonej wkroczyli do miasta Frankenstein (Ząbkowic Śląskich).
21 maja w Ząbkowicach Śląskich zaczęła działać administracja Polska.

W połowie maja mieszkający jeszcze we wsi Święty Józef Polacy wiedzieli już, że zostaną z niej wysiedleni i zaczęli się do tego przygotowywać.

22 czerwca wysiedlane rodziny otrzymały Karty Ewakuacyjne wydane przez Głównego Pełnomocnika Tymczasowego Rządu Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej. Mieli wcześniej kilka dni na zwiezienie swojego dobytku na stację kolejową w Kołomyi. Wyjechali z Kołomyi w wagonach kolejowych. Na każde 4 rodziny przydzielano im jeden wagon.

Wraz z mieszkańcami wieś opuścił ich proboszcz ksiądz Tadeusz Byś i wikary Jan Czornysz oraz 7 sióstr felicjanek z przełożoną Gabrielą Teodorczuk. Do wagonów załadowano też część wyposażenia kościoła w tym: obrazy ze stacjami drogi krzyżowej, duże drewniane figury Matki Boskiej Zielnej i Świętego Józefa, obraz Świętego Józefa z ołtarza (antepedium), 5 feretronów (przenośnych obrazów) i cynowe piszczałki z organów.

12 lipca 1945 roku mieszkańcy wsi Święty Józef i Święty Stanisław, ze swoim skromnym dobytkiem, dotarli do Frankenstein (Ząbkowic Śląskich), skąd udali się do pałacu w Seitendorf (Sieroszowie).
6 sierpnia Powiatowy Oddział Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Ząbkowicach Śląskich przekazał im skierowania do należących jeszcze do Niemców gospodarstw we wsi Groß Olbersdorf (Olbrachcice Wielkie).

Ksiądz Tadeusz Byś został proboszczem w parafiach Świętej Barbary w Stoszowicach oraz Świętego Floriana i Świętego Józefa w Olbrachcicach W.
Ksiądz Jan Czornysz został proboszczem parafii w Sieroszowie.
Siostry felicjanki założyły swoją siedzibę w Stoszowicach, a w Olbrachcicach prowadziły przedszkole.

Opracował Eugeniusz Salwach

Wszelkie prawa zastrzeżone, All rights reserved, © 2014 Eugeniusz Salwach